ÖĞRETİM ÜYESİ YETİŞTİRME PROGRAMI (ÖYP) TARİHÇESİ VE BUGÜNKÜ DURUMU
Türkiye’de yükseköğretim sisteminin yüksek düzeyde öğretim üyesi açığı gösterdiği, çok sayıda
yükseköğretim kurumunun açılmasıyla nitelikli öğretim üyesi ihtiyacının ortaya çıktığı ve bu nedenle
yüksek lisans, doktora ve doktora sonrası eğitim programlarının genişletilmesi gereği Yükseköğretim
Kurulu (YÖK) tarafından hazırlanmış raporlarda belirtilmektedir (“Türk Yükseköğretiminin Bugünkü
Durumu”, Kasım 2005, YÖK).
Ülke nüfusumuzun büyük bir bölümünün gençlerden oluşması, üniversite eğitiminin yaygınlaştırılması
gerekliliği, sosyal devlet anlayışının bir gereği olarak eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması, yaygın
yükseköğretim için nitelikli ve yeterli sayıda öğretim üyelerine ihtiyaç duyulması, mevcut
uygulamalarının istenilen amaca ulaşmakta yetersiz kalması ve nitelikli öğretim üyesi yetiştirmek
amacıyla araştırma görevlilerinin yurt dışına gönderilmesinin oluşturduğu yüksek maliyetler mevcut
yükseköğretim programlarının etkinliğini artırıcı ÖYP gibi bazı yeni uygulamaların hayata geçirilmesi
gereğini doğurmuştur.
ÖYP uygulaması 2002 yılında ilk olarak Orta Doğu Teknik Üniversitesinde başlatılmıştır. Daha sonra,
Hacettepe, Ankara, Ege, Gazi, Boğaziçi ve İstanbul Teknik üniversitelerinde yürütülmüştür.
ÖYP aslında yurt içi ve yurt dışı lisansüstü eğitim programlarının harmanlanmasıyla elde edilmiş bir
model ile öğretim üyesi yetiştirilmesini amaçlamaktadır. Bir başka deyişle ÖYP ilave imkanlara sahip
olan bir 35. madde uygulamasıdır.
ÖYP’nin amacı lisansüstü eğitim verme imkânına sahip olan yükseköğretim kurumlarının, araştırma
görevlilerine lisansüstü eğitim yaptırarak, öğretim üyesi yetiştirilmesini sağlamaktadır.
2002-2009 yılları arasında DPT tarafından desteklenerek yürütülen Öğretim Üyesi Yetiştirme
Programı, Yükseköğretim Yürütme Kurulu’nun 23.03.2010 tarih ve 2010.9 sayılı Kararı ile
uygulanmaya başlamış; ancak daha sonra Maliye Bakanlığı’ndan görüş istenmiş ve bu şekilde
düzenlenen yeni esas ve usuller Yürütme Kurulu’nun 16.03.2011 tarihli toplantısında uygun
bulunarak Başkanlığımız koordinasyonunda uygulamaya devam edilmiştir.
ÖYP kapsamındaki araştırma görevlileri 35. madde kapsamındakilere ek olarak eğitim süreleri
boyunca proje ve seyahat ödeneğine sahip olmakta ve yurtiçi/yurtdışı kısa süreli
görevlendirilebilmektedir.
Ayrıca Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının desteklerinden faydalanarak yüksek lisans tez araştırma
desteği ile en fazla 3 ay, doktora tez araştırma desteği ile en fazla 1 yıl süreyle yurtdışında
görevlendirilebilmektedir.
Böylece ÖYP programına katılan öğrenciler bir yandan uluslararası deneyim kazanırken bir yandan da
ulusal bilim ve teknolojinin gelişmesine katkıda bulunmaktadırlar.
2010 yılında ÖYP araştırma görevlisi kadrosuna atamalar; 2010 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe
Kanunu’nun 22. Maddesinin 5. Fıkrası’na istinaden, 2011 yılında ÖYP araştırma görevlisi kadrosuna
atamalar ise; 2011 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nun 22. Maddesinin 5. Fıkrası’na istinaden
yapılmıştır.
Öğretim Üyesi Yetiştirme Programına araştırma görevlisi olmak üzere başvuran adaylar ya da
program gereğince bir ÖYP üniversitesine lisansüstü eğitim görmek amacıyla başvuran ÖYP araştırma
görevlileri için, lisans genel not ortalamasının %25’i ile Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş
Sınavında (ALES) ilgili alanda alınan puanın %60’si ve varsa yabancı dil puanının %15’i alınarak bir ÖYP
puanı hesaplanmakta ve adayların yerleştirilmeleri Başkanlığımızca merkezi sistemle ÖYP puanları
esas alınarak gerçekleştirilmektedir.
Kaynak (“Öğretim Üyesi Yetiştirme Programları (Öyp) Hakkında Bilgi Notu Ekim 2009, DPT